تحول دامپروری ایران از سنتی تا هوشمند ( آغاز انقلاب صنعتی چهارم در صنعت دامی کشور )

تحول دامپروری ایران از سنتی تا هوشمند ( آغاز انقلاب صنعتی چهارم در صنعت دامی کشور )


۱. مقدمه: از دامپروری سنتی تا صنعتی و هوشمند
دامپروری سنتی تا سال ۱۳۲۰ در ایران رواج داشت. پس از آن، با ورود دانش فنی جدید، دامپروری صنعتی از سال ۱۳۲۰ تا ۱۴۰۴ رشد یافت.
از سال ۱۳۷۹ با تشدید اهمیت داده‌ها (Data) و شکل‌گیری مباحث Big Data و تحلیل‌های آماری، انقلاب صنعتی سوم در دامپروری ایران آغاز شد.
در این دوره، مفاهیم داده‌محور به مباحثی چون بهای تمام‌شده، تغذیه دام، سم‌چینی، ورم پستان، و … نفوذ کرد.

در سال ۱۳۹۸، با پیش‌بینی نیازهای آینده صنعت و تغییر مسیر شرکت مدیران تحلیلگر سپاهان به سمت استفاده از اینترنت اشیاء (IoT)، عملاً پایه‌گذاری انقلاب صنعتی چهارم در دامپروری کشور آغاز شد.
این مسیر تا سال ۱۴۰۲ با مشارکت دانشگاه‌ها، مراکز خلاق و شرکت‌های فناور ادامه یافت، و در این سال، نوع جدیدی از دامپروری با عنوان دامپروری هوشمند (Smart Dairy Farming) متولد شد.



۲. اهداف دامپروری هوشمند
هدف از دامپروری هوشمند، کاهش هزینه‌ها و افزایش سودآوری در عملیات دامداری است.
زیرا این صنعت با چهار عامل اصلی تهدیدکننده روبه‌رو است:

بنابراین، راهکار بنیادین، افزایش بهره‌وری با کاهش هزینه‌ها است و این هدف از طریق تحلیل داده‌ها، تصمیم‌گیری هوشمند، و مدیریت داده محور دنبال می‌شود.



۳. علم DHI؛ ستون فقرات دامپروری هوشمند
برای اطمینان از مسیر درست توسعه، علم DHI (Dairy Herd Improvement) که قدمتی بیش از ۱۲۰ سال دارد،به عنوان ستون فقرات علمی دامپروری هوشمند در ایران انتخاب شد. این علم تأکید دارد که برای کسب سود پایدار باید از داده‌ها در تمام لایه‌های مدیریتی استفاده شود.



اصول بنیادین DHI

۴. تشکیل کمیته دامپروری هوشمند
در سال ۱۴۰۳، کمیته دامپروری هوشمند به عنوان یکی از ارکان اصلی انجمن‌های دانش‌بنیان کشور تشکیل شد.
این کمیته مأموریت دارد تا:

فناوران و استارتاپ‌های فعال در حوزه دامپروری دیجیتال را شناسایی کند.
از طرح‌های خلاقانه در زمینه هوشمندسازی دامداری حمایت نماید.
ارتباط میان صنعت و دانشگاه را در این زمینه تقویت کند.


۵. نقشه راه دامپروری هوشمند
نقشه راه این تحول بزرگ، بر پایه‌ی داده، اینترنت اشیاء، و هوش مصنوعی شکل گرفته است.

با استفاده از تجهیزات IoT، سرعت و دقت جمع‌آوری داده‌ها افزایش می‌یابد.
بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده، تحلیل‌های انسانی و ماشینی در سطح گله انجام می‌شود.
هوش مصنوعی با بررسی اطلاعات، پیشنهادهای بهبود بهره‌وری را ارائه می‌دهد.
گزارش‌ها و اعلان‌های لحظه‌ای در قالب داشبورد مدیریتی در اختیار دامدار قرار می‌گیرد.


۶. شاخص‌ اصلی کلیدی عملکرد (KPI)
در پیاده‌سازی دامپروری هوشمند، KPI اصلی میزان مشارکت ماشین و سیستم‌های خودکار در داده‌هاست. هدف‌گذاری ملی در این بخش، افزایش سهم ماشین از ۱٪ فعلی به ۴۰٪ است.



۷. ساختار و تقسیم‌بندی دامپروری هوشمند
مطابق با سند رسمی «تقسیم‌بندی دامپروری هوشمند»، ساختار کلی این صنعت از چند لایه تشکیل شده است.
در جدول زیر، حوزه‌های اصلی و کارکردهای آن‌ها آورده شده است:

۸. جمع‌بندی و آینده‌نگری
هوشمندسازی دامپروری، مسیری برگشت‌ناپذیر در تحول صنعت دامپروری ایران است.با توسعه زیرساخت‌های اینترنت اشیاء، تحلیل داده‌ها، و هوش مصنوعی،
امکان پایش فرآیندها و پیش‌بینی تولید، مدیریت انرژی و کاهش ضایعات فراهم می‌شود.

در آینده نزدیک، با تحقق کامل KPIهای تعریف‌شده، دامپروری ایران می‌تواند به الگویی برای منطقه در زمینه‌ی پایداری، بهره‌وری و اقتصاد داده‌محور تبدیل گردد